Trong một thế giới đầy biến động với những thuận lợi, thời cơ, khó khăn, thách thức đan xen, tiềm ẩn nhiều yếu tố bất định cho quá trình phát triển, Việt Nam vẫn có những bước chuyển tích cực về kinh tế, chính trị, xã hội... Cùng với hình ảnh, vị thế và uy tín quốc gia ngày càng được khẳng định và nâng cao trên trường quốc tế, niềm tin của cộng đồng quốc tế vào thể chế chính trị, năng lực quản trị quốc gia Việt Nam cũng ngày càng vững chắc. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến bạn bè quốc tế càng có ý nghĩa quan trọng.
Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres thăm Văn Miếu - Quốc Tử Giám - công trình mang ý nghĩa biểu trưng cho tiến trình phát triển văn hóa của Việt Nam_Nguồn: dantri.com.vn
Trong một thế giới đầy biến động với những thuận lợi, thời cơ, khó khăn, thách thức đan xen, tiềm ẩn nhiều yếu tố bất định cho quá trình phát triển, Việt Nam vẫn có những bước chuyển tích cực về kinh tế, chính trị, xã hội... Cùng với hình ảnh, vị thế và uy tín quốc gia ngày càng được khẳng định và nâng cao trên trường quốc tế, niềm tin của cộng đồng quốc tế vào thể chế chính trị, năng lực quản trị quốc gia Việt Nam cũng ngày càng vững chắc. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến bạn bè quốc tế càng có ý nghĩa quan trọng.
1- Về khái niệm, có thể hiểu hình ảnh quốc gia là hình ảnh tổng thể những ấn tượng về một quốc gia, được hình thành từ những yếu tố khác nhau với tính chất đặc thù, như các sản phẩm, sự phát triển kinh tế - xã hội, các mối liên hệ và sự kiện lịch sử, truyền thống, bản sắc văn hóa, con người, thiên nhiên... Chuyên gia người Mỹ nghiên cứu về hình ảnh quốc gia Phi-líp Cốt-lơ (Philip Kotler) cho rằng, “hình ảnh quốc gia là tổng hợp của niềm tin và những ấn tượng mà con người lưu giữ về một địa danh hay một quốc gia. Hình ảnh này thâu tóm toàn bộ những thông tin về đất nước... Đây chính là sản phẩm của một quá trình chọn lọc những thông tin cần thiết, đặc trưng nhất từ hàng nghìn những thông tin khác nhau về quốc gia đó”(1). Nguyên Giáo sư trường Đại học Queen Mary (Anh) Ying Fan nhấn mạnh, hình ảnh quốc gia được định nghĩa bởi người ở ngoài quốc gia đó và nhận thức của họ bị ảnh hưởng bởi khuôn mẫu, truyền thông cũng như trải nghiệm cá nhân.
Thực tiễn cho thấy, các quốc gia ngày càng chú trọng hơn đến quảng bá, tuyên truyền hình ảnh quốc gia và coi đó là ưu tiên trong chiến lược xây dựng và thực thi chính sách đối ngoại quốc gia. Xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia không chỉ được các nước phát triển, nước lớn coi trọng, mà các nước vừa và nhỏ cũng đang ngày càng quan tâm hơn, bởi thông qua đó, có thể giúp thu hút thương mại, đầu tư và du lịch, nâng cao vai trò và vị thế của đất nước. Chính vì vai trò quan trọng của công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước đến với cộng đồng quốc tế mà trong những năm gần đây, các nước trên thế giới, bằng những cách thức khác nhau, đã và đang nỗ lực tạo dựng hình ảnh quốc gia. Đơn cử như, chiến lược thúc đẩy thương hiệu “nước Anh độc đáo” (Cool Britanica) từ đầu những năm 90 của thế kỷ XX nhằm củng cố niềm tự hào của người dân Anh và thiện cảm của người nước ngoài đối với nước Anh thông qua các thành tựu về âm nhạc, văn hóa và nghệ thuật. Niu Di-lân nổi lên với chiến lược “100% thuần khiết Niu Di-lân” (“100% Pure New Zealand”) đã chuyển đổi những bất lợi về mặt địa lý thành điểm hấp dẫn độc đáo cho Niu Di-lân như một điểm du lịch lý tưởng đối với những khách du lịch ưa thích khám phá thiên nhiên hoang sơ và cảnh quan hùng vĩ. Nhiều chiến dịch quảng bá hình ảnh đất nước, con người và văn hóa Ấn Độ được thực hiện, như chiến dịch du lịch Ấn Độ diệu kỳ (Incredible India) (năm 2002), chiến dịch thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và các doanh nghiệp “sản xuất tại Ấn Độ” (make in India, năm 2004) đã tạo nên danh tiếng, vị thế của Ấn Độ trên quy mô quốc tế. “Thái Lan tuyệt vời” (Amazing Thailand) để phát triển du lịch và “Thái Lan 4.0” nhằm tạo dựng hình ảnh đất nước Thái Lan với nền kinh tế phát triển bền vững dựa trên công nghệ và đổi mới sáng tạo. “Làn sóng Hàn Quốc - Hallyu” được đánh giá là làn sóng văn hóa châu Á năng động nhất, có mức độ lan tỏa mạnh mẽ, chứng minh được vị trí cao của mình trên toàn thế giới qua phim ảnh, âm nhạc, mỹ thuật, lịch sử, các hoạt động giao lưu văn hóa có chiều sâu.
Có thể thấy, mỗi quốc gia đều có những đặc trưng có thể tạo nên một hình ảnh đại diện riêng biệt, để xây dựng chiến lược quảng bá hình ảnh đất nước nhằm đạt được mục tiêu cao nhất là phục vụ lợi ích quốc gia - dân tộc.
2- Cũng như bất kỳ quốc gia khác trên thế giới, Việt Nam mong muốn xây dựng và lưu giữ những hình ảnh đẹp, ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn bè, đối tác quốc tế thông qua việc lan tỏa các giá trị văn hóa, tư tưởng, những nét đẹp của đất nước, con người, dân tộc Việt Nam. Nếu trong quá khứ, hình ảnh Việt Nam trong con mắt cộng đồng quốc tế là một đất nước trải qua hàng thập niên chiến tranh, có truyền thống yêu nước, khát vọng độc lập dân tộc và hòa bình mãnh liệt, là ngọn cờ đấu tranh của phong trào giải phóng dân tộc, thì ngày nay Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có bước tiến mạnh mẽ trong đổi mới và phát triển, hòa bình, tiến bộ, thịnh vượng, tiên phong trên nhiều lĩnh vực, như xóa đói, giảm nghèo. Từ những năm đầu của chính quyền cách mạng đến hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ xâm lược, dưới sự lãnh đạo của Đảng, hình ảnh Việt Nam “luôn giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”, “nêu cao tinh thần quốc tế vô sản” đã tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân thế giới yêu chuộng hòa bình, góp phần đưa sự nghiệp cách mạng của đất nước đi đến thắng lợi hoàn toàn. Những làn sóng biểu tình phản đối chiến tranh xâm lược Việt Nam rầm rộ trong lòng nước Mỹ và nhiều nước châu Âu những năm 60, đầu những năm 70 của thế kỷ XX là minh chứng rõ nét cho việc Việt Nam đã truyền được thông điệp mạnh mẽ “không có gì quý hơn độc lập, tự do” đến các lực lượng tiến bộ yêu chuộng hòa bình và công lý trên thế giới, ủng hộ chấm dứt chiến tranh.
Trong công cuộc phát triển đất nước, việc xây dựng, quảng bá hình ảnh quốc gia được Đảng và Nhà nước Việt Nam tiếp tục xác định là nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng. Đại hội XIII của Đảng (tháng 1-2021) đã đánh giá công tác thông tin đối ngoại tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hóa Việt Nam ra thế giới được tổ chức tốt(2), dựa trên ba trụ cột: đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân, qua đó vun đắp nên hình ảnh Việt Nam hòa bình, ổn định, đầy tiềm năng phát triển và cùng thế giới tham gia kiến tạo hòa bình chung.
Xét trên góc độ “xây dựng hình ảnh”, như các quốc gia khác trên thế giới, hình ảnh quốc gia hình thành phần nhiều dựa trên bản sắc văn hóa dân tộc và những thành tựu phát triển đất nước. Trước yêu cầu thực tiễn đó, trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh “xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc”(3). Trên cơ sở đó, ngày 30-11-2021, Chính phủ ban hành Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2030 với mục tiêu định hình thông điệp quốc gia, toát lên hình ảnh Việt Nam là một đất nước văn minh, an toàn, tươi đẹp; có nền văn hóa độc đáo, giàu truyền thống; phát triển năng động; con người thân thiện, mến khách; điểm đến tin cậy để sinh sống, học tập, du lịch, đầu tư. Chỉ thị số 25/CT-TTg, ngày 10-9-2021, của Thủ tướng Chính phủ, “Về việc đẩy mạnh triển khai Chiến lược văn hóa đối ngoại của Việt Nam”, nhấn mạnh phải tăng cường quảng bá hình ảnh quốc gia ra nước ngoài dưới nhiều hình thức để qua đó, bạn bè quốc tế, nhất là các nước có ít thông tin về Việt Nam, có thể hiểu rõ, hiểu đúng về Việt Nam, tin tưởng vào đường lối đổi mới, hội nhập quốc tế của Việt Nam, đánh giá đúng tiềm năng, lợi thế và sự đóng góp của Việt Nam vào tiến trình phát triển chung của khu vực, thế giới.
Ở góc độ “tuyên truyền, quảng bá hình ảnh”, thời gian qua, thông tin về những thành tựu đổi mới của đất nước, về lịch sử, truyền thống dân tộc, hình ảnh Việt Nam hòa bình, hợp tác và phát triển, có quan hệ đối ngoại rộng mở đã đến được tới nhiều nhóm công chúng quốc tế hơn, với nội dung và hình thức thể hiện phong phú, thuyết phục để bạn bè, công chúng quốc tế “từ chỗ biết về Việt Nam, hiểu về Việt Nam đã yêu mến Việt Nam”. Tuy nhiên, để tiếp tục duy trì thành quả và thực hiện tốt hơn công tác này, Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới của công tác thông tin đối ngoại là “Đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao hiệu quả”(4), đồng thời “Tăng cường và nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ truyền thông mới, mạng xã hội”(5). Chiến lược thông tin đối ngoại đến năm 2030, tầm nhìn 2045 đánh giá thời gian qua, Việt Nam đã “chủ động trong việc thông tin, quảng bá hình ảnh Việt Nam đến với thế giới, kêu gọi, thu hút đầu tư thương mại cũng như phát triển du lịch tại các địa phương”, đồng thời nhấn mạnh phương châm “chủ động giới thiệu hình ảnh Việt Nam ra thế giới, tạo dư luận thuận lợi cho việc triển khai các nhiệm vụ chính trị của đất nước”. Chính phủ Việt Nam cũng xác định công tác thông tin tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước là “nhằm chuyển tải các nét đặc sắc của thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, con người, những thành tựu của công cuộc đổi mới, tiềm năng và hiệu quả trong hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và các nước đối tác”(6).
Có thể nói, đây là những định hướng quan trọng để công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước trong thời gian tới tiếp tục phát huy tiềm năng, thế mạnh, thành tựu, góp phần đưa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới.
3- Thời gian qua, công tác xây dựng, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến với bạn bè quốc tế là sự chung tay, phát huy sức mạnh, sự sáng tạo của toàn hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương. Dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của Đảng, Nhà nước, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, nổi bật ở năm thành tựu chính sau:
Thứ nhất, trên mặt trận đối ngoại của Đảng, Nhà nước, thông qua các hoạt động cả ở cấp song phương và cấp đa phương, nhất là sự tham gia của lãnh đạo cao nhất của Đảng là đồng chí Tổng Bí thư và các đồng chí lãnh đạo chủ chốt (Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội), các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Trung ương Đảng..., thành tựu của gần 40 năm đổi mới, chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, tình hình mọi mặt của đất nước,... được truyền tải mạnh mẽ đến các chính đảng, các quốc gia đối tác và nhân dân thế giới. Gần đây nhất, chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 11-2022 là sự kiện đặc biệt quan trọng đối với hai nước, được dư luận quốc tế hết sức quan tâm. Thông qua chuyến thăm, hình ảnh Việt Nam với đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, được đánh giá cao.
Thứ hai, Việt Nam nỗ lực hội nhập quốc tế, gia tăng sự hiện diện trên các diễn đàn đa phương quốc tế. Việc Việt Nam trúng cử thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023 - 2025 và đảm nhiệm cùng một lúc vai trò thành viên của ba cơ chế quan trọng của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO)... là một trong những cơ hội quan trọng để Việt Nam khẳng định rõ hơn vai trò chủ động, tích cực trong các công việc chung của khu vực và thế giới, cũng như gia tăng “bộ nhận diện hình ảnh đất nước” ở phạm vi toàn cầu. Thành tựu của Việt Nam trên các lĩnh vực đã khiến dư luận quốc tế đánh giá tích cực về Việt Nam.
Thứ ba, nhận thức của các cấp, các ngành, địa phương được nâng cao là yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả, tính chuyên nghiệp trong việc triển khai các hoạt động tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước. Thông qua các hoạt động, tài liệu, ấn phẩm quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam với những giá trị văn hóa độc đáo, đặc sắc trở nên gần gũi hơn đối với người dân các nước sở tại. Mối quan tâm tìm hiểu về Việt Nam từ các nước trên thế giới ngày càng lớn và sâu hơn. Nội dung thông tin và phương thức triển khai cũng từng bước được chuyên nghiệp hóa, đa dạng hóa, nhằm nỗ lực “đưa Việt Nam đến gần hơn với thế giới” và “mang thế giới đến gần hơn với Việt Nam”.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng bước đầu khai thác được thế mạnh của các phương tiện truyền thông mới nhằm hướng tới đa dạng các nhóm đối tượng, tăng cường tính lan tỏa thông tin, thu hút được sự tham gia vào công tác thông tin đối ngoại của nhiều thành phần, lực lượng, tổ chức cả trong nước và ngoài nước, nhất là đông đảo quần chúng nhân dân và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài... Tại Đại hội XIII của Đảng, một “Trung tâm báo chí online” đã được thiết lập nhằm truyền phát đến cộng đồng quốc tế mọi thông tin, hình ảnh của sự kiện, thu hút sự quan tâm của phóng viên đến từ tất cả châu lục. Chương trình “Ngày Việt Nam tại Thụy Sĩ năm 2021” lần đầu tiên được tổ chức trực tuyến và phát sóng trên các nền tảng mạng xã hội đã thu hút 32.000 lượt người xem trên kênh Youtube và 56.000 lượt người xem trên kênh TikTok, gây được tiếng vang trong cộng đồng các nước sở tại.
Cùng với thành công trong công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước đến với cộng đồng quốc tế, Việt Nam cũng đã và đang làm tốt công tác đấu tranh, với phương châm chủ động, “từ sớm, từ xa” kịp thời phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị xuyên tạc hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Với sự phối hợp, tham gia của toàn hệ thống chính trị, có thể nói Việt Nam đã kết hợp chặt chẽ giữa tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thành tựu phát triển, giá trị truyền thống tốt đẹp của đất nước với việc vạch rõ bản chất, âm mưu và thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động để đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc, đặc biệt là những vấn đề nhạy cảm, như biên giới, lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo, dân chủ, nhân quyền, bảo hộ công dân - các vấn đề mà các thế lực thù địch, phản động luôn lợi dụng khai thác nhằm kích động, chống phá Việt Nam. Đặc biệt thời gian qua, Việt Nam đã phối hợp hiệu quả trong giới thiệu cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới độc giả trong nước và quốc tế, góp phần tuyên truyền quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước Việt Nam về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ra thế giới; giúp độc giả trong nước, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và bạn bè quốc tế hiểu rõ hơn về đường lối của Đảng, về chế độ xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam đang xây dựng, về đất nước, con người, sự nghiệp đổi mới và phát triển của Việt Nam.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế cũng gặp không ít khó khăn, hạn chế. Cụ thể:
Một là, bối cảnh tình hình thế giới và khu vực biến động nhanh chóng, khó lường, đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đối với công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước; sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư dẫn tới bùng nổ môi trường thông tin, nảy sinh cạnh tranh thông tin giữa các quốc gia với nhau. Trong bối cảnh đó, công tác quảng bá hình ảnh đất nước đến với bạn bè quốc tế cần tạo được sức hút, nét độc đáo và đặc trưng nổi bật hơn.
Hai là, việc áp dụng các hình thức hoạt động quảng bá theo chuẩn thị hiếu và nhu cầu quốc tế của Việt Nam chưa thực sự linh hoạt. Các ấn phẩm tuyên truyền, quảng bá về Việt Nam mặc dù đã có nhiều thay đổi tích cực, song vẫn chưa đáp ứng các tiêu chí “nhanh, trúng, đúng, hay”. Việt Nam cũng chưa tranh thủ tối đa lợi thế của các phương tiện truyền thông mới, truyền thông hiện đại, nhất là mạng xã hội.
Ba là, việc tổ chức hoạt động quảng bá văn hóa tại các địa bàn ngoài nước mới tập trung ở một số địa bàn lớn, chưa có sự kết nối, lan tỏa tới các địa phương, địa bàn lân cận nhằm tranh thủ tối đa các sự kiện của Việt Nam tại nước ngoài.
Bốn là, các lực lượng đối địch, đối lập nhau đang có xu hướng “bắt tay” nhau vì lợi ích chung, làm xuất hiện và gia tăng sự hợp tác, cạnh tranh giữa các khuynh hướng tư tưởng trên thế giới, làm cho đời sống tư tưởng thế giới nói chung và tư tưởng của xã hội Việt Nam ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch, phản động ngày càng có những chiêu thức, thủ đoạn mới tinh vi hơn để chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta đang xây dựng. Chúng dùng nhiều chiêu bài liên quan đến các lĩnh vực dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền hòng trực tiếp chống phá sự nghiệp cách mạng và công cuộc đổi mới của đất nước ta.
4- Trong thời gian tới, thế giới và khu vực sẽ tiếp tục có nhiều biến động nhanh chóng và khó lường, đặc biệt là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư sẽ tạo ra những tác động mạnh mẽ, nhiều chiều. Trong bối cảnh đó, các nước dù lớn hay nhỏ đều tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước nhằm tạo dựng lòng tin, củng cố ảnh hưởng và gia tăng “sức mạnh mềm” quốc gia. Tiếp đà những thành tựu đã đạt được, để tiếp tục lan tỏa hình ảnh đẹp về đất nước và con người Việt Nam đến với thế giới, Việt Nam cần đẩy mạnh các giải pháp cụ thể sau:
Thứ nhất, quán triệt và triển khai mạnh mẽ chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, nhất là cụ thể hóa những nhiệm vụ mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra nhằm “quảng bá mạnh mẽ hình ảnh quốc gia và tăng cường sức mạnh tổng hợp của đất nước”(7). “Tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa, tổ chức thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng về công tác thông tin đối ngoại. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, người đứng đầu, cán bộ, đảng viên và Nhân dân, nhất là những cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ làm công tác thông tin đối ngoại; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, phù hợp với quan hệ giữa Việt Nam và các nước, Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế”(8).
Thứ hai, xây dựng chiến lược quảng bá hình ảnh đất nước một cách tổng thể, huy động sự chung tay của toàn hệ thống chính trị ở cả trong nước và ngoài nước. Hiện nay trên thế giới, nhiều nước đã xây dựng chiến lược truyền thông, quảng bá hình ảnh thương hiệu quốc gia từ rất sớm, triển khai quy mô và thành công; cơ chế, chính sách thường xuyên được bổ sung, cập nhật, hoàn thiện, phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước. Xây dựng một chiến lược tổng thể, lồng ghép hoạt động ngoại giao văn hóa trong triển khai chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược phát triển văn hóa,... nhằm tạo tính cộng hưởng trong mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương và cả nước sẽ là cơ sở để triển khai bài bản, hiệu quả trong việc quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
Thứ ba, tiếp tục quảng bá các giá trị văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, trong đó chú trọng việc lan tỏa các giá trị, tư tưởng cao đẹp của dân tộc Việt Nam, hình ảnh, giá trị tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân được UNESCO vinh danh. Lồng ghép các hoạt động quảng bá văn hóa với các chương trình xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu quốc gia, thương hiệu địa phương... để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, thu hút các nguồn lực bên ngoài, nhất là tri thức, công nghệ và đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài ra, cần tăng cường kết hợp “sức mạnh mềm” của văn hóa với chiến lược truyền thông để gia tăng sức mạnh tổng hợp quốc gia.
Quảng bá các giá trị văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến với bạn bè các nước trên thế giới_Nguồn: nhiepanhdoisong.vn
Thứ tư, xác định rõ công cụ, phương thức truyền tải, tiếp cận với công chúng bên ngoài, như truyền thông báo chí, văn hóa, giáo dục, du lịch, thể thao,... Phối hợp chặt chẽ với các đối tượng khác, như doanh nghiệp, cơ quan truyền thông, học giả, người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong xã hội,... để đẩy mạnh quá trình này.
Thứ năm, thường xuyên củng cố mối quan hệ với các nhóm đối tượng cần tranh thủ ở nước ngoài đã hiểu biết về Việt Nam cũng như ưu tiên xây dựng quan hệ và tạo thiện cảm của các đối tượng, như giới báo chí, giới trẻ, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài...
Thứ sáu, đẩy mạnh sử dụng công cụ truyền thông mới, truyền thông hiện đại trong quảng bá, lan tỏa hình ảnh đến công chúng, cộng đồng quốc tế trong bối cảnh công nghệ số, kỹ thuật số đang có những bước phát triển mạnh mẽ; chú trọng sử dụng công nghệ “lắng nghe dư luận” (social listening) nhằm nắm bắt thông tin, xây dựng nội dung quảng bá hình ảnh phù hợp; tạo ra những thông điệp chính sách ngắn gọn, súc tích, các “câu chuyện truyền thông” về đất nước, con người Việt Nam, “tạo xu hướng”, “bắt xu hướng” trên mạng xã hội; tăng cường các sản phẩm clip, hình ảnh, biểu đồ dưới dạng số sinh động, dễ hiểu.
Thứ bảy, tăng cường đầu tư nguồn lực thích đáng cho công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước. Về nhân lực, chú trọng đào tạo, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác thông tin đối ngoại có bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ phẩm chất, năng lực, trình độ theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chuyên ngành thông tin đối ngoại tại các cơ sở đào tạo. Mở rộng hợp tác quốc tế về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong các lĩnh vực liên quan đến thông tin đối ngoại”(9). Về cơ sở vật chất, chú trọng đầu tư, hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho hoạt động tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, nhất là phục vụ công tác chuyển đổi số, sử dụng mạng xã hội...
Thứ tám, nâng cao năng lực phân tích, dự báo, nhất là các xu thế, xu hướng phát triển của quan hệ quốc tế, chủ động kế hoạch truyền thông đáp ứng nhu cầu, xu thế thông tin, tạo định hướng thống nhất, tăng cường tính thuyết phục trong công tác thông tin, quảng bá, cũng như trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Cụ thể là, “Đẩy mạnh đấu tranh phản bác thông tin sai trái, tiêu cực phương hại đến lợi ích quốc gia - dân tộc, quá trình phát triển đất nước và vai trò lãnh đạo của Đảng. Bảo đảm thông tin tích cực là dòng thông tin chủ đạo; kiên quyết khắc phục tình trạng đưa thông tin thiếu chính xác, sai sự thật, chưa được kiểm chứng, thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục, văn hoá Việt Nam. Chủ động, kịp thời cung cấp thông tin, làm rõ những nội dung phản ánh chưa chính xác, chưa đầy đủ, sai sự thật; đấu tranh phản bác kịp thời, có hiệu quả những thông tin, luận điệu sai trái, xuyên tạc, kích động, trái với đường lối, quan điểm của Đảng”(10). Bảo đảm thế chủ động về thông tin, ứng phó hiệu quả với các tình huống, vụ, việc, nhất là các vụ, việc nhạy cảm, đột xuất phát sinh. “Xây dựng cơ chế phát ngôn phù hợp, hiệu quả, kịp thời cung cấp thông tin cần thiết, nhất là thông tin đối với các sự việc nhạy cảm, phức tạp”(11)./.
-----------------------
(1) Philip Kotler - David Gertner: Country as brand, product and beyond: A place marketing and brand management perspective (Tạm dịch: Quốc gia như thương hiệu, sản phẩm và hơn thế nữa: Quan điểm tiếp thị và quản lý thương hiệu), Routledge, 2004, tr. 17
(2) Xem: Văn kiện Đại hôi đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. II, tr. 49
(3), (4), (5) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 115 - 116, 165, 284
(6) Quyết định số 2434/QĐ-TTg, ngày 13-12-2016, của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Quy hoạch hệ thống báo chí đối ngoại đến năm 2020, định hướng đến năm 2030
(7) Văn kiện Đại hôi đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 155
(8) Kết luận số 57-KL/TW, ngày 15-6-2023, của Bộ Chính trị, “Về tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới”
(9), (10), (11) Kết luận số 57-KL/TW, ngày 15-6-2023, của Bộ Chính trị, Tlđd
-----------------------
Theo Lê Thị Thu Hằng - Thứ trưởng Bộ Ngoại giao
Trong một thế giới đầy biến động với những thuận lợi, thời cơ, khó khăn, thách thức đan xen, tiềm ẩn nhiều yếu tố bất định cho quá trình phát triển, Việt Nam vẫn có những bước chuyển tích cực về kinh tế, chính trị, xã hội... Cùng với hình ảnh, vị thế và uy tín quốc gia ngày càng được khẳng định và nâng cao trên trường quốc tế, niềm tin của cộng đồng quốc tế vào thể chế chính trị, năng lực quản trị quốc gia Việt Nam cũng ngày càng vững chắc. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến bạn bè quốc tế càng có ý nghĩa quan trọng.Trong một thế giới đầy biến động với những thuận lợi, thời cơ, khó khăn, thách thức đan xen, tiềm ẩn nhiều yếu tố bất định cho quá trình phát triển, Việt Nam vẫn có những bước chuyển tích cực về kinh tế, chính trị, xã hội... Cùng với hình ảnh, vị thế và uy tín quốc gia ngày càng được khẳng định và nâng cao trên trường quốc tế, niềm tin của cộng đồng quốc tế vào thể chế chính trị, năng lực quản trị quốc gia Việt Nam cũng ngày càng vững chắc. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến bạn bè quốc tế càng có ý nghĩa quan trọng.
1- Về khái niệm, có thể hiểu hình ảnh quốc gia là hình ảnh tổng thể những ấn tượng về một quốc gia, được hình thành từ những yếu tố khác nhau với tính chất đặc thù, như các sản phẩm, sự phát triển kinh tế - xã hội, các mối liên hệ và sự kiện lịch sử, truyền thống, bản sắc văn hóa, con người, thiên nhiên... Chuyên gia người Mỹ nghiên cứu về hình ảnh quốc gia Phi-líp Cốt-lơ (Philip Kotler) cho rằng, “hình ảnh quốc gia là tổng hợp của niềm tin và những ấn tượng mà con người lưu giữ về một địa danh hay một quốc gia. Hình ảnh này thâu tóm toàn bộ những thông tin về đất nước... Đây chính là sản phẩm của một quá trình chọn lọc những thông tin cần thiết, đặc trưng nhất từ hàng nghìn những thông tin khác nhau về quốc gia đó”(1). Nguyên Giáo sư trường Đại học Queen Mary (Anh) Ying Fan nhấn mạnh, hình ảnh quốc gia được định nghĩa bởi người ở ngoài quốc gia đó và nhận thức của họ bị ảnh hưởng bởi khuôn mẫu, truyền thông cũng như trải nghiệm cá nhân.
Thực tiễn cho thấy, các quốc gia ngày càng chú trọng hơn đến quảng bá, tuyên truyền hình ảnh quốc gia và coi đó là ưu tiên trong chiến lược xây dựng và thực thi chính sách đối ngoại quốc gia. Xây dựng và quảng bá hình ảnh quốc gia không chỉ được các nước phát triển, nước lớn coi trọng, mà các nước vừa và nhỏ cũng đang ngày càng quan tâm hơn, bởi thông qua đó, có thể giúp thu hút thương mại, đầu tư và du lịch, nâng cao vai trò và vị thế của đất nước. Chính vì vai trò quan trọng của công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước đến với cộng đồng quốc tế mà trong những năm gần đây, các nước trên thế giới, bằng những cách thức khác nhau, đã và đang nỗ lực tạo dựng hình ảnh quốc gia. Đơn cử như, chiến lược thúc đẩy thương hiệu “nước Anh độc đáo” (Cool Britanica) từ đầu những năm 90 của thế kỷ XX nhằm củng cố niềm tự hào của người dân Anh và thiện cảm của người nước ngoài đối với nước Anh thông qua các thành tựu về âm nhạc, văn hóa và nghệ thuật. Niu Di-lân nổi lên với chiến lược “100% thuần khiết Niu Di-lân” (“100% Pure New Zealand”) đã chuyển đổi những bất lợi về mặt địa lý thành điểm hấp dẫn độc đáo cho Niu Di-lân như một điểm du lịch lý tưởng đối với những khách du lịch ưa thích khám phá thiên nhiên hoang sơ và cảnh quan hùng vĩ. Nhiều chiến dịch quảng bá hình ảnh đất nước, con người và văn hóa Ấn Độ được thực hiện, như chiến dịch du lịch Ấn Độ diệu kỳ (Incredible India) (năm 2002), chiến dịch thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và các doanh nghiệp “sản xuất tại Ấn Độ” (make in India, năm 2004) đã tạo nên danh tiếng, vị thế của Ấn Độ trên quy mô quốc tế. “Thái Lan tuyệt vời” (Amazing Thailand) để phát triển du lịch và “Thái Lan 4.0” nhằm tạo dựng hình ảnh đất nước Thái Lan với nền kinh tế phát triển bền vững dựa trên công nghệ và đổi mới sáng tạo. “Làn sóng Hàn Quốc - Hallyu” được đánh giá là làn sóng văn hóa châu Á năng động nhất, có mức độ lan tỏa mạnh mẽ, chứng minh được vị trí cao của mình trên toàn thế giới qua phim ảnh, âm nhạc, mỹ thuật, lịch sử, các hoạt động giao lưu văn hóa có chiều sâu.
Có thể thấy, mỗi quốc gia đều có những đặc trưng có thể tạo nên một hình ảnh đại diện riêng biệt, để xây dựng chiến lược quảng bá hình ảnh đất nước nhằm đạt được mục tiêu cao nhất là phục vụ lợi ích quốc gia - dân tộc.
2- Cũng như bất kỳ quốc gia khác trên thế giới, Việt Nam mong muốn xây dựng và lưu giữ những hình ảnh đẹp, ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn bè, đối tác quốc tế thông qua việc lan tỏa các giá trị văn hóa, tư tưởng, những nét đẹp của đất nước, con người, dân tộc Việt Nam. Nếu trong quá khứ, hình ảnh Việt Nam trong con mắt cộng đồng quốc tế là một đất nước trải qua hàng thập niên chiến tranh, có truyền thống yêu nước, khát vọng độc lập dân tộc và hòa bình mãnh liệt, là ngọn cờ đấu tranh của phong trào giải phóng dân tộc, thì ngày nay Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có bước tiến mạnh mẽ trong đổi mới và phát triển, hòa bình, tiến bộ, thịnh vượng, tiên phong trên nhiều lĩnh vực, như xóa đói, giảm nghèo. Từ những năm đầu của chính quyền cách mạng đến hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ xâm lược, dưới sự lãnh đạo của Đảng, hình ảnh Việt Nam “luôn giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”, “nêu cao tinh thần quốc tế vô sản” đã tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân thế giới yêu chuộng hòa bình, góp phần đưa sự nghiệp cách mạng của đất nước đi đến thắng lợi hoàn toàn. Những làn sóng biểu tình phản đối chiến tranh xâm lược Việt Nam rầm rộ trong lòng nước Mỹ và nhiều nước châu Âu những năm 60, đầu những năm 70 của thế kỷ XX là minh chứng rõ nét cho việc Việt Nam đã truyền được thông điệp mạnh mẽ “không có gì quý hơn độc lập, tự do” đến các lực lượng tiến bộ yêu chuộng hòa bình và công lý trên thế giới, ủng hộ chấm dứt chiến tranh.
Trong công cuộc phát triển đất nước, việc xây dựng, quảng bá hình ảnh quốc gia được Đảng và Nhà nước Việt Nam tiếp tục xác định là nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng. Đại hội XIII của Đảng (tháng 1-2021) đã đánh giá công tác thông tin đối ngoại tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hóa Việt Nam ra thế giới được tổ chức tốt(2), dựa trên ba trụ cột: đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân, qua đó vun đắp nên hình ảnh Việt Nam hòa bình, ổn định, đầy tiềm năng phát triển và cùng thế giới tham gia kiến tạo hòa bình chung.
Xét trên góc độ “xây dựng hình ảnh”, như các quốc gia khác trên thế giới, hình ảnh quốc gia hình thành phần nhiều dựa trên bản sắc văn hóa dân tộc và những thành tựu phát triển đất nước. Trước yêu cầu thực tiễn đó, trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh “xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc”(3). Trên cơ sở đó, ngày 30-11-2021, Chính phủ ban hành Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2030 với mục tiêu định hình thông điệp quốc gia, toát lên hình ảnh Việt Nam là một đất nước văn minh, an toàn, tươi đẹp; có nền văn hóa độc đáo, giàu truyền thống; phát triển năng động; con người thân thiện, mến khách; điểm đến tin cậy để sinh sống, học tập, du lịch, đầu tư. Chỉ thị số 25/CT-TTg, ngày 10-9-2021, của Thủ tướng Chính phủ, “Về việc đẩy mạnh triển khai Chiến lược văn hóa đối ngoại của Việt Nam”, nhấn mạnh phải tăng cường quảng bá hình ảnh quốc gia ra nước ngoài dưới nhiều hình thức để qua đó, bạn bè quốc tế, nhất là các nước có ít thông tin về Việt Nam, có thể hiểu rõ, hiểu đúng về Việt Nam, tin tưởng vào đường lối đổi mới, hội nhập quốc tế của Việt Nam, đánh giá đúng tiềm năng, lợi thế và sự đóng góp của Việt Nam vào tiến trình phát triển chung của khu vực, thế giới.
Ở góc độ “tuyên truyền, quảng bá hình ảnh”, thời gian qua, thông tin về những thành tựu đổi mới của đất nước, về lịch sử, truyền thống dân tộc, hình ảnh Việt Nam hòa bình, hợp tác và phát triển, có quan hệ đối ngoại rộng mở đã đến được tới nhiều nhóm công chúng quốc tế hơn, với nội dung và hình thức thể hiện phong phú, thuyết phục để bạn bè, công chúng quốc tế “từ chỗ biết về Việt Nam, hiểu về Việt Nam đã yêu mến Việt Nam”. Tuy nhiên, để tiếp tục duy trì thành quả và thực hiện tốt hơn công tác này, Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới của công tác thông tin đối ngoại là “Đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao hiệu quả”(4), đồng thời “Tăng cường và nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ truyền thông mới, mạng xã hội”(5). Chiến lược thông tin đối ngoại đến năm 2030, tầm nhìn 2045 đánh giá thời gian qua, Việt Nam đã “chủ động trong việc thông tin, quảng bá hình ảnh Việt Nam đến với thế giới, kêu gọi, thu hút đầu tư thương mại cũng như phát triển du lịch tại các địa phương”, đồng thời nhấn mạnh phương châm “chủ động giới thiệu hình ảnh Việt Nam ra thế giới, tạo dư luận thuận lợi cho việc triển khai các nhiệm vụ chính trị của đất nước”. Chính phủ Việt Nam cũng xác định công tác thông tin tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước là “nhằm chuyển tải các nét đặc sắc của thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, con người, những thành tựu của công cuộc đổi mới, tiềm năng và hiệu quả trong hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và các nước đối tác”(6).
Có thể nói, đây là những định hướng quan trọng để công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước trong thời gian tới tiếp tục phát huy tiềm năng, thế mạnh, thành tựu, góp phần đưa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới.
3- Thời gian qua, công tác xây dựng, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến với bạn bè quốc tế là sự chung tay, phát huy sức mạnh, sự sáng tạo của toàn hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương. Dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của Đảng, Nhà nước, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, nổi bật ở năm thành tựu chính sau:
Thứ nhất, trên mặt trận đối ngoại của Đảng, Nhà nước, thông qua các hoạt động cả ở cấp song phương và cấp đa phương, nhất là sự tham gia của lãnh đạo cao nhất của Đảng là đồng chí Tổng Bí thư và các đồng chí lãnh đạo chủ chốt (Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội), các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Trung ương Đảng..., thành tựu của gần 40 năm đổi mới, chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, tình hình mọi mặt của đất nước,... được truyền tải mạnh mẽ đến các chính đảng, các quốc gia đối tác và nhân dân thế giới. Gần đây nhất, chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 11-2022 là sự kiện đặc biệt quan trọng đối với hai nước, được dư luận quốc tế hết sức quan tâm. Thông qua chuyến thăm, hình ảnh Việt Nam với đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, được đánh giá cao.
Thứ hai, Việt Nam nỗ lực hội nhập quốc tế, gia tăng sự hiện diện trên các diễn đàn đa phương quốc tế. Việc Việt Nam trúng cử thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023 - 2025 và đảm nhiệm cùng một lúc vai trò thành viên của ba cơ chế quan trọng của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO)... là một trong những cơ hội quan trọng để Việt Nam khẳng định rõ hơn vai trò chủ động, tích cực trong các công việc chung của khu vực và thế giới, cũng như gia tăng “bộ nhận diện hình ảnh đất nước” ở phạm vi toàn cầu. Thành tựu của Việt Nam trên các lĩnh vực đã khiến dư luận quốc tế đánh giá tích cực về Việt Nam.
Thứ ba, nhận thức của các cấp, các ngành, địa phương được nâng cao là yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả, tính chuyên nghiệp trong việc triển khai các hoạt động tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước. Thông qua các hoạt động, tài liệu, ấn phẩm quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam với những giá trị văn hóa độc đáo, đặc sắc trở nên gần gũi hơn đối với người dân các nước sở tại. Mối quan tâm tìm hiểu về Việt Nam từ các nước trên thế giới ngày càng lớn và sâu hơn. Nội dung thông tin và phương thức triển khai cũng từng bước được chuyên nghiệp hóa, đa dạng hóa, nhằm nỗ lực “đưa Việt Nam đến gần hơn với thế giới” và “mang thế giới đến gần hơn với Việt Nam”.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng bước đầu khai thác được thế mạnh của các phương tiện truyền thông mới nhằm hướng tới đa dạng các nhóm đối tượng, tăng cường tính lan tỏa thông tin, thu hút được sự tham gia vào công tác thông tin đối ngoại của nhiều thành phần, lực lượng, tổ chức cả trong nước và ngoài nước, nhất là đông đảo quần chúng nhân dân và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài... Tại Đại hội XIII của Đảng, một “Trung tâm báo chí online” đã được thiết lập nhằm truyền phát đến cộng đồng quốc tế mọi thông tin, hình ảnh của sự kiện, thu hút sự quan tâm của phóng viên đến từ tất cả châu lục. Chương trình “Ngày Việt Nam tại Thụy Sĩ năm 2021” lần đầu tiên được tổ chức trực tuyến và phát sóng trên các nền tảng mạng xã hội đã thu hút 32.000 lượt người xem trên kênh Youtube và 56.000 lượt người xem trên kênh TikTok, gây được tiếng vang trong cộng đồng các nước sở tại.
Cùng với thành công trong công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước đến với cộng đồng quốc tế, Việt Nam cũng đã và đang làm tốt công tác đấu tranh, với phương châm chủ động, “từ sớm, từ xa” kịp thời phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị xuyên tạc hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Với sự phối hợp, tham gia của toàn hệ thống chính trị, có thể nói Việt Nam đã kết hợp chặt chẽ giữa tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thành tựu phát triển, giá trị truyền thống tốt đẹp của đất nước với việc vạch rõ bản chất, âm mưu và thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động để đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc, đặc biệt là những vấn đề nhạy cảm, như biên giới, lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo, dân chủ, nhân quyền, bảo hộ công dân - các vấn đề mà các thế lực thù địch, phản động luôn lợi dụng khai thác nhằm kích động, chống phá Việt Nam. Đặc biệt thời gian qua, Việt Nam đã phối hợp hiệu quả trong giới thiệu cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới độc giả trong nước và quốc tế, góp phần tuyên truyền quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước Việt Nam về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ra thế giới; giúp độc giả trong nước, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và bạn bè quốc tế hiểu rõ hơn về đường lối của Đảng, về chế độ xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam đang xây dựng, về đất nước, con người, sự nghiệp đổi mới và phát triển của Việt Nam.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế cũng gặp không ít khó khăn, hạn chế. Cụ thể:
Một là, bối cảnh tình hình thế giới và khu vực biến động nhanh chóng, khó lường, đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đối với công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước; sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư dẫn tới bùng nổ môi trường thông tin, nảy sinh cạnh tranh thông tin giữa các quốc gia với nhau. Trong bối cảnh đó, công tác quảng bá hình ảnh đất nước đến với bạn bè quốc tế cần tạo được sức hút, nét độc đáo và đặc trưng nổi bật hơn.
Hai là, việc áp dụng các hình thức hoạt động quảng bá theo chuẩn thị hiếu và nhu cầu quốc tế của Việt Nam chưa thực sự linh hoạt. Các ấn phẩm tuyên truyền, quảng bá về Việt Nam mặc dù đã có nhiều thay đổi tích cực, song vẫn chưa đáp ứng các tiêu chí “nhanh, trúng, đúng, hay”. Việt Nam cũng chưa tranh thủ tối đa lợi thế của các phương tiện truyền thông mới, truyền thông hiện đại, nhất là mạng xã hội.
Ba là, việc tổ chức hoạt động quảng bá văn hóa tại các địa bàn ngoài nước mới tập trung ở một số địa bàn lớn, chưa có sự kết nối, lan tỏa tới các địa phương, địa bàn lân cận nhằm tranh thủ tối đa các sự kiện của Việt Nam tại nước ngoài.
Bốn là, các lực lượng đối địch, đối lập nhau đang có xu hướng “bắt tay” nhau vì lợi ích chung, làm xuất hiện và gia tăng sự hợp tác, cạnh tranh giữa các khuynh hướng tư tưởng trên thế giới, làm cho đời sống tư tưởng thế giới nói chung và tư tưởng của xã hội Việt Nam ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch, phản động ngày càng có những chiêu thức, thủ đoạn mới tinh vi hơn để chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta đang xây dựng. Chúng dùng nhiều chiêu bài liên quan đến các lĩnh vực dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền hòng trực tiếp chống phá sự nghiệp cách mạng và công cuộc đổi mới của đất nước ta.
4- Trong thời gian tới, thế giới và khu vực sẽ tiếp tục có nhiều biến động nhanh chóng và khó lường, đặc biệt là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư sẽ tạo ra những tác động mạnh mẽ, nhiều chiều. Trong bối cảnh đó, các nước dù lớn hay nhỏ đều tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước nhằm tạo dựng lòng tin, củng cố ảnh hưởng và gia tăng “sức mạnh mềm” quốc gia. Tiếp đà những thành tựu đã đạt được, để tiếp tục lan tỏa hình ảnh đẹp về đất nước và con người Việt Nam đến với thế giới, Việt Nam cần đẩy mạnh các giải pháp cụ thể sau:
Thứ nhất, quán triệt và triển khai mạnh mẽ chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, nhất là cụ thể hóa những nhiệm vụ mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra nhằm “quảng bá mạnh mẽ hình ảnh quốc gia và tăng cường sức mạnh tổng hợp của đất nước”(7). “Tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa, tổ chức thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng về công tác thông tin đối ngoại. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, người đứng đầu, cán bộ, đảng viên và Nhân dân, nhất là những cơ quan, tổ chức được giao nhiệm vụ làm công tác thông tin đối ngoại; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, phù hợp với quan hệ giữa Việt Nam và các nước, Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế”(8).
Thứ hai, xây dựng chiến lược quảng bá hình ảnh đất nước một cách tổng thể, huy động sự chung tay của toàn hệ thống chính trị ở cả trong nước và ngoài nước. Hiện nay trên thế giới, nhiều nước đã xây dựng chiến lược truyền thông, quảng bá hình ảnh thương hiệu quốc gia từ rất sớm, triển khai quy mô và thành công; cơ chế, chính sách thường xuyên được bổ sung, cập nhật, hoàn thiện, phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước. Xây dựng một chiến lược tổng thể, lồng ghép hoạt động ngoại giao văn hóa trong triển khai chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược phát triển văn hóa,... nhằm tạo tính cộng hưởng trong mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương và cả nước sẽ là cơ sở để triển khai bài bản, hiệu quả trong việc quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
Thứ ba, tiếp tục quảng bá các giá trị văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, trong đó chú trọng việc lan tỏa các giá trị, tư tưởng cao đẹp của dân tộc Việt Nam, hình ảnh, giá trị tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân được UNESCO vinh danh. Lồng ghép các hoạt động quảng bá văn hóa với các chương trình xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu quốc gia, thương hiệu địa phương... để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, thu hút các nguồn lực bên ngoài, nhất là tri thức, công nghệ và đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài ra, cần tăng cường kết hợp “sức mạnh mềm” của văn hóa với chiến lược truyền thông để gia tăng sức mạnh tổng hợp quốc gia.
Quảng bá các giá trị văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến với bạn bè các nước trên thế giới_Nguồn: nhiepanhdoisong.vn
Thứ tư, xác định rõ công cụ, phương thức truyền tải, tiếp cận với công chúng bên ngoài, như truyền thông báo chí, văn hóa, giáo dục, du lịch, thể thao,... Phối hợp chặt chẽ với các đối tượng khác, như doanh nghiệp, cơ quan truyền thông, học giả, người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong xã hội,... để đẩy mạnh quá trình này.
Thứ năm, thường xuyên củng cố mối quan hệ với các nhóm đối tượng cần tranh thủ ở nước ngoài đã hiểu biết về Việt Nam cũng như ưu tiên xây dựng quan hệ và tạo thiện cảm của các đối tượng, như giới báo chí, giới trẻ, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài...
Thứ sáu, đẩy mạnh sử dụng công cụ truyền thông mới, truyền thông hiện đại trong quảng bá, lan tỏa hình ảnh đến công chúng, cộng đồng quốc tế trong bối cảnh công nghệ số, kỹ thuật số đang có những bước phát triển mạnh mẽ; chú trọng sử dụng công nghệ “lắng nghe dư luận” (social listening) nhằm nắm bắt thông tin, xây dựng nội dung quảng bá hình ảnh phù hợp; tạo ra những thông điệp chính sách ngắn gọn, súc tích, các “câu chuyện truyền thông” về đất nước, con người Việt Nam, “tạo xu hướng”, “bắt xu hướng” trên mạng xã hội; tăng cường các sản phẩm clip, hình ảnh, biểu đồ dưới dạng số sinh động, dễ hiểu.
Thứ bảy, tăng cường đầu tư nguồn lực thích đáng cho công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước. Về nhân lực, chú trọng đào tạo, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác thông tin đối ngoại có bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ phẩm chất, năng lực, trình độ theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chuyên ngành thông tin đối ngoại tại các cơ sở đào tạo. Mở rộng hợp tác quốc tế về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong các lĩnh vực liên quan đến thông tin đối ngoại”(9). Về cơ sở vật chất, chú trọng đầu tư, hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho hoạt động tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, nhất là phục vụ công tác chuyển đổi số, sử dụng mạng xã hội...
Thứ tám, nâng cao năng lực phân tích, dự báo, nhất là các xu thế, xu hướng phát triển của quan hệ quốc tế, chủ động kế hoạch truyền thông đáp ứng nhu cầu, xu thế thông tin, tạo định hướng thống nhất, tăng cường tính thuyết phục trong công tác thông tin, quảng bá, cũng như trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Cụ thể là, “Đẩy mạnh đấu tranh phản bác thông tin sai trái, tiêu cực phương hại đến lợi ích quốc gia - dân tộc, quá trình phát triển đất nước và vai trò lãnh đạo của Đảng. Bảo đảm thông tin tích cực là dòng thông tin chủ đạo; kiên quyết khắc phục tình trạng đưa thông tin thiếu chính xác, sai sự thật, chưa được kiểm chứng, thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục, văn hoá Việt Nam. Chủ động, kịp thời cung cấp thông tin, làm rõ những nội dung phản ánh chưa chính xác, chưa đầy đủ, sai sự thật; đấu tranh phản bác kịp thời, có hiệu quả những thông tin, luận điệu sai trái, xuyên tạc, kích động, trái với đường lối, quan điểm của Đảng”(10). Bảo đảm thế chủ động về thông tin, ứng phó hiệu quả với các tình huống, vụ, việc, nhất là các vụ, việc nhạy cảm, đột xuất phát sinh. “Xây dựng cơ chế phát ngôn phù hợp, hiệu quả, kịp thời cung cấp thông tin cần thiết, nhất là thông tin đối với các sự việc nhạy cảm, phức tạp”(11)./.
-----------------------
(1) Philip Kotler - David Gertner: Country as brand, product and beyond: A place marketing and brand management perspective (Tạm dịch: Quốc gia như thương hiệu, sản phẩm và hơn thế nữa: Quan điểm tiếp thị và quản lý thương hiệu), Routledge, 2004, tr. 17
(2) Xem: Văn kiện Đại hôi đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. II, tr. 49
(3), (4), (5) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 115 - 116, 165, 284
(6) Quyết định số 2434/QĐ-TTg, ngày 13-12-2016, của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Quy hoạch hệ thống báo chí đối ngoại đến năm 2020, định hướng đến năm 2030
(7) Văn kiện Đại hôi đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 155
(8) Kết luận số 57-KL/TW, ngày 15-6-2023, của Bộ Chính trị, “Về tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới”
(9), (10), (11) Kết luận số 57-KL/TW, ngày 15-6-2023, của Bộ Chính trị, Tlđd
-----------------------
Theo Lê Thị Thu Hằng - Thứ trưởng Bộ Ngoại giao